Strona poświęcona pacjentom

z pęcherzem nadreaktywnym i śródmiąższowym zapaleniem pęcherza

Badania

Wstęp

Badanie ogólne moczu

Posiew moczu

Dobowa zbiórka moczu (DZM)

Badanie urodynamiczne

Cystoskopia

USG jamy brzusznej (pęcherza)

Rezonans magnetyczny (RM)

Wstęp

Przy podejrzeniu nadreaktywności pęcherza i/lub śródmiąższowego zapalenia pęcherza wykonuje się kilka standardowych badań. Wykrycie tej ostatniej choroby zwykle trwa bardzo długo, nawet kilka lat (por. dział Śródmiąższowe zapalenie pęcherza). Nim to nastąpi – pacjent zwykle przechodzi wiele różnych badań i konsultacji, często zupełnie niezwiązanych ze schorzeniem. Bywa i tak, że lekarze, widząc, iż zlecana diagnostyka nie wykazuje żadnych nieprawidłowości, uznają pacjenta za hipochondryka i odmawiają mu skierowania na faktycznie potrzebne badania. W efekcie chory jest męczony badaniami całkowicie zbędnymi (zarówno z merytorycznego, jak i finansowego punktu widzenia), a te, które mogłyby pomóc w rozpoznaniu i leczeniu choroby – są mu odmawiane. Przedstawiona tu lista omawia więc badania przydatne przy wykrywaniu obu chorób, które powinny być brane pod uwagę przed innymi.

Powrót na górę strony

Badanie ogólne moczu

Jest podstawowym i najtańszym i nieuciążliwym badaniem wykonywanym w celu wykrycia chorób dolnych dróg moczowych, nerek, wątroby. Aby wynik nie został zafałszowany, należy pamiętać o kilku zasadach:

Pojemnik należy dostarczyć do laboratorium jak najszybciej.

TABELA BADANYCH PARAMETRÓW MOCZU
(właściwości fizycznych i osadu)

Lp.ParametrPrawidłowe wartości
1.ciężar właściwy1,016-1,022 kg/l
Wartości niższe mogą świadczyć o zaburzeniach zdolności zagęszczania moczu przez nerki, co bywa pierwszym objawem niewydolności nerek (nie należy jednak wpadać od razu w panikę – niższy ciężar właściwy może też być efektem picia dużej ilości płynów).
2.barwasłomkowożółta
Barwa zależy od ilości nadającego kolor urochromu. Intensywność barwy świadczy o stopniu nawodnienia organizmu. Przy piciu dużej ilości płynów mocz może być prawie bezbarwny, przy odwodnieniu staje się pomarańczowo-brązowy. Kolor zależy również od rodzaju spożywanych pokarmów, przyjmowanych leków i przebywanych chorób (np. po zjedzeniu buraków mocz przybiera barwę różową, przy zażywaniu leków zawierających błękit metylenowy – zielono-niebieską, a jeśli w moczu obecna jest krew – czerwoną).
3.przejrzystośćprzejrzysty, klarowny
4.odczyn moczulekko kwaśny (pH = 5,5)
W niektórych infekcjach dróg moczowych i w pewnych rodzajach kamicy nerkowej odczyn staje się obojętny lub zasadowy.
5.białkodo 100 mg na dobę
Stężenie białka w moczu (białkomocz) zależy od pory dnia, wysiłku fizycznego, diety. Podwyższona zawartość może świadczyć o chorobach dolnych dróg moczowych, nerek, a czasem – układu krążenia.
6.cukiernieobecny
Obecność cukru (glukozy) w moczu może świadczyć o cukrzycy.
7.ciała ketonowe
(aceton, kwas acetooctowy)
nieobecne
Związki te występują przy niedożywieniu, diecie bogatotłuszczowej, w cukrzycy i niewydolności nerek.
8.bilirubina0,2-1,0 mg/100 ml
Podwyższony poziom wskazuje na choroby wątroby i dróg żółciowych (żółtaczka).
9.urobilinogenjednorazowo w moczu – ok. 0,1 mg (do 4 mg na dobę)
10.nabłonkiobecność nieistotna dla badania
Są to złuszczone komórki nabłonkowe dróg moczowych.
11.leukocyty
(krwinki białe)
1-5 w polu widzenia
Liczba powyżej 10 leukocytów świadczy o zakażeniach bakteryjnych układu moczowego.
12.erytrocyty
(krwinki czerwone)
1-2 w polu widzenia
Większa liczba może świadczyć o chorobach nerek lub pęcherza, ale może też pochodzić z dróg rodnych.
13.wałeczkinieobecne
Obecność może wskazywać na zaburzenia nerkowe. U osoby zdrowej pojawiają się w moczu po wysiłku fizycznym.
14.składniki mineralneniewielka liczba szczawianów i moczanów wapnia oraz kryształów kwasu moczowego

Powrót na górę strony

Posiew moczu

Badanie pozwalające wykryć bakterie wywołujące zakażenia układu moczowego. Jałowy posiew i prawidłowe wyniki badania ogólnego moczu przy istnieniu dolegliwości ze strony pęcherza (częstomocz, bolesne, naglące parcia na mocz, ból przy oddawaniu moczu, uczucie nieopróżnionego pęcherza, nietrzymanie moczu) wskazują na konieczność szukania innych przyczyn niż bakteryjne infekcje pęcherza moczowego, takich jak nadreaktywność pęcherza lub śródmiąższowe zapalenie pęcherza, i – być może - potrzebę wykonania dodatkowych badań urologicznych.

Aby wynik był miarodajny, należy dostarczyć do laboratorium mocz w sterylnym, wyjałowionym pojemniku (do kupienia w każdej aptece). Ponieważ bakterie namnażają się szybko w temperaturze pokojowej, trzeba jak najszybciej zanieść próbkę do laboratorium.

Liczba bakterii powyżej 104-105/ml u mężczyzn i powyżej 105/ml u kobiet świadczy o zakażeniu bakteryjnym układu moczowego.

Powrót na górę strony

Dobowa zbiórka moczu (DZM)

Badanie pozwalające określić ilość wydalanych w ciągu doby z moczem związków chemicznych (potasu, sodu, fosforu, wapnia, kwasu moczowego, hormonów itp.) oraz rozpoznać przewlekłe choroby nerek. Jest dość uciążliwe, wymaga bowiem gromadzenia przez 24 godziny całej ilości oddanego w ciągu tego czasu moczu do dużego pojemnika, np. około dwulitrowego słoja. Pojemnik musi zawierać dokładną podziałkę (najlepiej co 50-100 ml), tak by można było określić możliwie precyzyjnie dobową ilość wydalanego moczu (zwaną diurezą dobową). Najprościej kupić w aptece pojemnik na mocz i odmierzając stumililitrowe porcje wody, wlewać je do słoja i zaznaczać kolejne wielkości. Słój trzeba przechowywać zakręcony. Zbiórkę moczu powinno się rozpocząć rano, przy czym pierwszego oddanego po nocy moczu nie należy jeszcze gromadzić. Ostatnią porcją jest „poranny” mocz z następnego dnia. Następnie trzeba słój mocno zakręcić, wymieszać jego zawartość, odczytać łączną objętość moczu i do kupionego wcześniej pojemnika odlać około 100 ml, zapisując na nim dobową ilość moczu. Próbkę należy dostarczyć jak najszybciej do laboratorium.

Powrót na górę strony

Badanie urodynamiczne

Pozwala ocenić pojemność pęcherza moczowego, tzw. czas pęcherzowy, czyli indywidualnie odczuwany przez pacjenta czasu jego wypełnienia, określić funkcjonowanie mięśni odpowiedzialnych za mikcję (oddawanie moczu) i skoordynowanie działania wypieracza pęcherza i zwieracza cewki moczowej. Badanie umożliwia m.in. potwierdzenie nadreaktywności pęcherza. Trwa około godziny.

Przed rozpoczęciem badania należy wykluczyć infekcję układu moczowego. W celu oceny funkcji nerek oznacza się również stężenie kreatyniny. Wykonuje się też USG jamy brzusznej.

Przed badaniem urodynamicznym pacjent powinien mieć wykonaną lewatywę. Zalegający kał może bowiem zafałszować wyniki badania.

Badanie składa się z kilku części. Jedną z nich jest uroflowmetria, czyli pomiar strumienia moczu. Pacjent zgłasza się z wypełnionym pęcherzem. Oddaje mocz przez specjalny lejek do urządzenia zwanego uroflowmetrem, który rejestruje szybkość przepływu. Jeśli urządzenie jest zaopatrzone w deskę klozetową - całość przypomina lejkowato zwężającą się muszlę klozetową połączoną z miernikiem (przetwornikiem). Ten etap badania nie jest bolesny, ale może być trochę krępujący.

Następnie urolog wykonuje cystometrię, czyli ocenę działania pęcherza przy jego napełnianiu i opróżnianiu. Mierzone jest wówczas ciśnienie w pęcherzu i w jamie brzusznej. Pomiaru pierwszego parametru dokonuje się za pomocą dopęcherzowego cewnika z czujnikiem, drugiego natomiast – używając cewnika wprowadzanego do odbytnicy (u kobiet czasem do pochwy). Oba cewniki są połączone przewodami z przetwornikami, rejestrującymi zmianę ciśnień. Do badania pacjent kładzie się na fotelu urologiczno-ginekologicznym (informacja dla pań – jak przy badaniu ginekologicznym). Lekarz wypełnia pęcherz rozcieńczonym roztworem soli fizjologicznej. Pacjent informuje, kiedy po raz pierwszy odczuwa pierwsze parcie i kiedy parcie jest już nie do wytrzymania (w tym czasie może dojść do wycieku płynu).

Przy podejrzeniu śródmiąższowego zapalenia pęcherza urolog może wykonać test Pearsona. Polega on na podaniu do pęcherza soli fizjologicznej, a następnie chlorku potasu. Pacjent ocenia stopień bólu i parcia po wstrzyknięciu każdego z płynów, wypełniając po badaniu ankietę. Znaczna wrażliwość na chlorek potasu może kierować uwagę na IC, choć nie jest to kryterium jednoznacznie potwierdzające lub wykluczające chorobę.

Na tym etapie badanie jest trochę bolesne (choć dostępne opisy medyczne zapewniają, że nie boli), mimo wprowadzania cewników przy użyciu żelu znieczulającego. Intensywność bólu zależy od pacjenta, od jego indywidualnej wrażliwości oraz zaawansowania i rodzaju dolegliwości. Jest to jednak badanie na tyle użyteczne, że zrezygnowanie z niego może znacznie opóźnić wykrycie choroby, a co za tym idzie – podjęcie właściwego leczenia, przynoszącego ulgę choremu.

Po badaniu urodynamicznym pacjent może odczuwać przez dzień-dwa ból i pieczenie, szczególnie podczas oddawania moczu, może też nieco krwawić (spowodowane jest to podrażnieniem cewki moczowej). Czasem zdarzają się infekcje, dlatego lekarz niekiedy zaleca przyjmowanie przez kilka dni antybiotyków. Bardzo rzadko dochodzi do uszkodzeń cewki moczowej lub pęcherza. Badanie może być wykonywane w każdym wieku, również w czasie ciąży.

Powrót na górę strony

Cystoskopia

Cystoskopia, inaczej – wziernikowanie pęcherza, jest badaniem pozwalającym obejrzeć wnętrze pęcherza, ocenić zaleganie moczu, dokonać drobnych zabiegów w jego obrębie, pobrać wycinki do badania histopatologicznego (biopsja). Trwa od kilkunastu minut do mniej więcej pół godziny.

Pacjent przed badaniem opróżnia pęcherz. Nie jest konieczne wcześniejsze zażywanie środków przeczyszczających. Do badania chory również kładzie się na fotelu urologiczno-ginekologicznym. Urolog wprowadza do pęcherza (przy użyciu żelu znieczulającego) wziernik, czyli cystoskop – metalową rurkę z układem optycznym oświetlonym światłowodami, co umożliwia oglądanie wnętrza pęcherza. Obraz pęcherza jest wyświetlany na kolorowym monitorze. Lekarz może pobrać też wycinki do badania histopatologicznego. Czyni to za pomocą niewielkich szczypczyków, które ma cystoskop. Pobieranie wycinków jest bolesne, nawet po podaniu do pęcherza środka miejscowo znieczulającego, wbrew temu, co podają medyczne opisy. Intensywność bólu zależy od indywidualnej wrażliwości, rodzaju i stopnia zaawansowania choroby pęcherza. Biopsja jednak bywa czasem jedyną możliwością rozpoznania śródmiąższowego zapalenia pęcherza (gdy obraz pęcherza nie wykazuje jednoznacznie tej choroby), więc warto ją wykonać. Osoby uczulone na leki i ze skłonnością do krwawień powinny uprzedzić o tym lekarza przed badaniem.

Po cystoskopii pacjent może odczuwać przez dzień-dwa ból, szczególnie przy oddawaniu moczu, oraz lekko krwawić. Po biopsji dolegliwości te są nasilone i mogą wymagać stosowania przez kilka dni środków przeciwbólowych lub rozkurczowych (zapisuje je lekarz). W celu uniknięcia zakażeń urolog zaleca przyjmowanie leków przeciwzapalnych i zwiększenie ilości wypijanych płynów. Badanie można wykonywać w każdym wieku, również u kobiet w ciąży.

Powrót na górę strony

USG jamy brzusznej (pęcherza)

USG (badanie ultrasonograficzne) jest jednym z najpowszechniejszych badań wykonywanych w medycynie. Polega na oglądaniu przekroju danych narządów za pomocą urządzenia wykorzystującego zjawisko odbicia fal ultradźwiękowych. Lekarz przesuwa nasmarowaną specjalnym żelem głowicę (sondę) po powłokach brzusznych, a uzyskany obraz narządów ogląda na monitorze. W ten sposób może ocenić m.in. wygląd pęcherza i nerek. Na USG jamy brzusznej pacjent zgłasza się z wypełnionym pęcherzem. Badanie jest nieinwazyjne, można wykonywać je w każdym wieku, również w czasie ciąży.

Powrót na górę strony

Rezonans magnetyczny (RM)

Pozwala ocenić stan dowolnego narządu i układu anatomicznego człowieka. Szczególnie przydatne jest do badania ośrodkowego układu nerwowego, tkanek miękkich kończyn (stawy, mięśnie), naczyń krwionośnych. Wykorzystuje ono pole magnetyczne. Z tego powodu nie wolno mieć przy sobie metalowych przedmiotów (np. biżuterii) ani przedmiotów, które mogą ulec rozmagnesowaniu (np. kart kredytowych, telefonów komórkowych). Badanie trwa około 40 minut. Pacjent kładzie się na specjalnym blacie, który jest wsuwany do aparatu (tzw. gantra). Całość przypomina łóżko w solarium. Uzyskiwany obraz lekarz ogląda na monitorze, a zapis dokonywany jest na kliszy rentgenowskiej. Podczas badania nie wolno się ruszać, żeby obraz nie został zamazany. Badanie jest nieinwazyjne i bezbolesne (aczkolwiek osoby z dobrym, czułym słuchem mogą odczuwać pewien dyskomfort, który szybko mija). Czasami podaje się dożylnie środek cieniujący (tzw. kontrast). Przeciwwskazania do wykonania rezonansu mają osoby z rozrusznikami serca i innymi wszczepionymi metalowymi elementami. W czasie badania pacjent może kontaktować się z badającym, więc powinien zgłaszać wszelkie problemy (np. związane z klaustrofobią czy reakcje na środek cieniujący, takie jak zawroty głowy czy duszności – należy pamiętać o poinformowaniu lekarza o uczuleniach przed badaniem!). Przed badaniem nie należy jeść przez sześć godzin, ale po nim nie trzeba przestrzegać żadnych zaleceń.

Powrót na górę strony

Copyright © by Karolina Sykulska 2006-2024. Korzystanie z portalu i forum jest równoznaczne z akceptacją noty prawnej.